Noclegi - polskie wybrzeże

Stutthof

18 May 2012r.

STUTTHOF -Osławiony obóz zagłady, pierwszy z obozów koncentracyjnych, który powstał na ziemiach polskich: 2 września 1939 roku, i ostatni z wyzwolonych: 10 maja 1945 roku. Przez Stutthof przeszło ponad sto dwadzieścia tysięcy ludzi. Zginęło w nim około. osiemdziesięciu pięciu tysięcy. Już 3 września 1939 wizytował Stutthof gauleiter Gdańska Albert Forster. W dziesięć dni później organ NSDAP „Danziger Yorposten" napisał: „Jedno jest pewne: ci więźniowie za drutami kolczastymi są traktowani zbyt dobrze". Do roku 1942 Stutthof nosił wiele i nic nie mówiącą nazwę Obozu Jeńców Cywilnych... Do wiosny 1944 roku przebywali w nim głównie Polacy z Pomorza, przede wszystkim inteligencja i duchowieństwo. W końcowym okresie mógł pomieścić naraz 25 tysięcy więźniów. Tyle samo znajdowało się w podobozach rozmieszczonych w różnych miejscowościach Pomorza. Już w połowie sierpnia 1939 roku nie opodal cichej wioski Sztutowo nad Zalewem Wiślanym, w obrębie Wolnego Miasta Gdańska, rozpoczęli Niemcy prace przygotowujące budowę przyszłego obozu. Robotnikami byli kryminaliści z Gdańska, dozorowani przez SS. Zanim 2 września przybyli pierwsi więźniowie, już wyznaczono komendanta obozu: był nim Sturmbannfiihrer Max Pauly, dowódca 130 brygady SS w Gdańsku. 2 września, wraz z przybyciem 250 więźniów, Polaków z Gdańska, obóz rozpoczął życie, znaczące: śmierć. W początkowym okresie Stutthof dysponował ośmioma barakami mieszkalnymi, warsztatami: kuźnią i stolarnią, barakiem gospodarczym, małym „szpitalem" i nieco później zbudowaną łaźnią. Kilku tysiącom więźniów znajdującym się wówczas w barakach musiały wystarczyć prowizoryczne latryny na trzydzieści osób. Misek na zupę było dwieście. W roku 1942 rozpoczęło pracę krematorium. Z tą chwilą wzrosły możliwości pomieszczeniowe obozu. Potrzeby były jednak większe. Wybudowano więc jeszcze trzydzieści baraków. Ukoronowaniem rozbudowy było postawienie w roku 1943 komory gazowej. W rok później przybyło jeszcze dziesięć nowych baraków. W „nowym" obozie zainstalowano trzy hale fabryczne: w jednej produkowano części samolotów, w drugiej — motory i części dla łodzi podwodnych. Trzeciej nie zdążyli hitlerowcy uruchomić. Do Stutthofu spędzono teraz wielotysięczne rzesze Żydów z południowej Europy. Komora gazowa nie mogła wkrótce nadążyć ze swymi zadaniami. Pierwszym i naczelnym założeniem Stutthofu było wyniszczenie Polaków z terenu Pomorza. Oprócz wybitnych profesorów, nauczycieli, publicystów, dziennikarzy, prawników i działaczy hitlerowcy zamknęli tu w latach 1939—1940 dwustu pięćdziesięciu księży z Pomorza. W początkach 1944 roku pozo- 404 stało z nich przy życiu tylko dwunastu. W ostatnich latach wojny Stutthof stał się obozem międzynarodowym. Niektóre ofiary przywożone były na natychmiastową egzekucję. Radzieckich jeńców wojennych, w tym również kobiety, na ogół od razu wieszano. Wśród numerowanych więźniów jednak do końca zdecydowaną większość stanowili Polacy. Pracę obu komór gazowych — drugą wybudowano w wagonie kolejowym — wspomagały masowe śmierci z wycieńczenia i liczne choroby zakaźne oraz epidemie. W grudniu 1944 zmarło na tyfus plamisty blisko pięć tysięcy więźniów. Niezliczone, codzienne egzekucje karne, zbiorowe i indywidualne, przyśpieszały plan wyniszczenia, Stosowano znaną i w innych obozach koncentracyjnych metodę wstrzykiwania do serca fenolu. Zamordowanych palono w krematorium. Jednakże w 1944 roku nie nadążało już ono w potrzebach. Rozpoczęto palenie zwłok na stosach drewnianych przygotowanych rękami więźniów. W Stutthofie niemal od początków jego istnienia działała grupa konspiracyjna. W miarę zbliżania się frontu wschodniego planowano opanowanie obozu. Polską i radziecką konspirację zaskoczyła ewakuacja obozu 25 stycznia 1945. Jej szlak — słynny marsz śmierci — znaczyły zbiorowe mogiły więźniów rozstrzelanych lub zmarłych z głodu, zimna i wycieńczenia (patrz MARTYROLOGIA). Liczbę tych, co zginęli w czasie marszu j śmierci, ocenia się na około dwunastu tysięcy. Pozostałych | w Stutthofie więźniów, któ- j rych nie zdołano ewakuować 1 drogą lądową, załadowano na | barki w Swibnie w kwietniu j 1945. Część zginęła na tych „statkach śmierci" w czasie bombardowania alianckiego, część pod hitlerowskim obstrzałem w czasie wyładunku. Z pięciu tysięcy ewakuowa- , nych drogą morską pozostało | przy życiu niewiele ponad | dwa tysiące więźniów. 10 maja 1945 roku na te- i ren obozu koncentracyjnego Stutthof wkroczyły oddziały radzieckie. W Bochum (NRF) w 1957 roku odbył się proces rewizyjny Paula Wernera Hoppe, Sturmbannfuhrera SS, od 1943 roku komendanta Stutthofu. Oto cytat z wyroku: „Czterdziestosiedmioletni były SS Obersturmfiihrer i komendant obozu koncentracyjnego Stutthof Werner Hoppe, za udzielanie pomocy w za- j mordowaniu setek tysięcy ludzi. zostaje skazany na 9 lat więzienia i pozbawiony praw honorowych na okres 6 lat. W poczet kary zalicza mu się 3 lata aresztu śledczego i jeden rok obozu dla internowanych. (...) Były sanitariusz obozu w Stutthofie Otto Knoth, za udzielanie pomocy w zamordowaniu co najmniej 50 więźniów, zostaje skazany na 3 lata i 3 miesiące i pozbawiony praw honorowych na okres 3 lat". Komentarz zbyteczny. Dziś były teren obozu Stutthof stanowi Muzeum Walki i Męczeństwa. Fragment stutthofskiego pomnika dłuta Wiktora Tołkina